تاثیر تنش شوری بر برخی خصوصیات مورفولوژی و فیزیولوژی گیاه دارویی سیاه دانه (nigella sativa l.)

این پژوهش به منظور بررسی اثر تنش شوری بر برخی خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه دارویی سیاه دانه (.nigella sativa l) به صورت گلدانی در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با آرایش فاکتوریل، در چهار تکرار در سال 1391-1390 انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل زمان اعمال تنش (هشت برگی و شروع گلدهی) و غلظت های شوری (0، 25، 50 و75 میلی مولار) بود. پارامترهای فیزیولوژیکی از جمله فعالیت آنزیم پراکسیداز، کاتالاز، پروتیین، fv/fm، کلروفیل، پتاسیم، سدیم، نسبت پتاسیم به سدیم، همچنین عملکرد و اجزای عملکرد نیز اندازه گیری شد. بیشترین میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز و کاتالاز به-ترتیب در تیمار 25 و 50 میلی مولار مرحله ی اعمال تنش هشت برگی و کمترین میزان در تیمار 75 میلی مولار مرحله ی اعمال تنش شروع گلدهی بود. بیشترین میزان سدیم در مرحله ی اعمال تنش شروع گلدهی (تیمار75 میلی مولار) مشاهده گردید. بیشترین میزان پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم در تیمار صفر میلی مولار شوری (شاهد) هر مرحله ی رشدی مشاهده گردید. تنش شوری سبب کاهش fv/fm شد و به دنبال آن کاهش فتوسنتز را در پی داشت که به بازدارندگی نوری فتوسیستم ii، تخریب و کاهش میزان کلروفیل مرتبط بود .با افزایش غلظت شوری ظرفیت پالایندگی آنزیم های آنتی اکسیدانی کاهش و شکستن کلروفیل افزایش یافت. حداکثر عملکرد دانه در تیمار شاهد و حداقل آن در مرحله ی اعمال تنش شروع گلدهی و تیمار 75 میلی مولار مشاهده شد. عملکرد دانه با تعداد کل فولیکول 90/0=r، تعداد دانه در فولیکول 84/0=r، وزن هزار دانه 91/0=r و عملکرد بیولوژیک 85/0=r همبستگی بالایی نشان داد. بیشترین همبستگی بین عملکرد دانه با وزن هزار دانه وجود داشت، که گواهی بر نقش موثر وزن هزار دانه بر کاهش عملکرد دانه گیاه سیاه دانه بود.